"In het onderwijs worden we steeds vaker geconfronteerd met leerlingen die de Nederlandse taal onvoldoende beheersen. Hierbij staan vooral leerkrachten Nederlands onder druk. De grote vraag is: Hoe ga je hiermee om? 20 jaar geleden heb ik zelf Nederlands moeten leren, en dat gebeurde op een zeer klassieke manier, met veel extra oefenbundels en bijlessen. Dat hielp zeker, maar het echte werk – lezen, schrijven, begrijpen en spreken – dat leerde ik van Samson, films met ondertiteling en de strips van Suske en Wiske. Mijn persoonlijke ervaring heeft vanzelfsprekend een stempel gedrukt op mijn manier van lesgeven. Er bestaat helaas geen toverformule om taalzwakke leerlingen snelsnel te remediëren, maar misschien kunnen deze tien tips alvast helpen." Tamara Stojakovic
In het onderwijs staan we, als (toekomstig) taalleerkracht in het bijzonder, voor de uitdaging om leerlingen die de Nederlandse taal niet volledig beheersen, adequaat te ondersteunen. Dit kan echter ook wel wat druk met zich meebrengen. Wij zijn tenslotte verantwoordelijk voor het optimaal begeleiden van de leerling in zijn of haar ontwikkeling, en dat is niet voor elke leerling even vanzelfsprekend. Leerlingen waarvoor de taal op zich al een barrière is, hebben nog een horde meer om over te springen dan leerlingen die Nederlands als moedertaal spreken.
Zoals de auteur in dit artikel zelf schrijft bestaat er inderdaad geen magische formule om taalzwakke leerlingen snel te helpen. Elke individuele leerling, en elke situatie, is anders en vergt mogelijks een andere aanpak. De 10 tips uit dit artikel kunnen wel steun bieden en wellicht een verschil maken. Ik zet ze hieronder nog even op een rijtje:
Tip 1: Efficiënter remediëren
Tip 6: Werk met pre-instructie
Het traditionele remediëren met eindeloze werkblaadjes heeft vaak weinig effect. Het is belangrijk om leerlingen in contact te brengen met authentieke vormen van de taal, zoals het bekijken van Vlaamse soaps, het lezen van kortverhalen en het omzetten van nieuwsberichten naar mindmaps. Door in te spelen op de interesses van de leerlingen, wordt leren motiverender en effectiever.
Het voorbereiden van lessen buiten de klas kan taalzwakke leerlingen helpen om het tempo van de lessen beter bij te houden en hun zelfvertrouwen te vergroten. Door teksten vooraf te lezen, moeilijke woorden op te zoeken en luisteroefeningen voor te bereiden, kunnen leerlingen actiever deelnemen aan de les.
Tip 2: Duidelijke instructies formuleren
Tip 7: Denk na over evaluatiecriteria
Veel taalzwakke leerlingen hebben moeite met de instructietaal op taken en toetsen. Het is daarom essentieel om duidelijke en beknopte instructies te geven, eventueel opgesplitst in kortere deelvragen. Door regelmatig de begrippen op te frissen en de belangrijkste woorden te onderstrepen, kunnen leerlingen beter begrijpen wat er van hen wordt verwacht.
Het is belangrijk om na te denken over eerlijke evaluatiecriteria die rekening houden met de individuele behoeften en vooruitgang van taalzwakke leerlingen. Door te focussen op de evolutie in bepaalde domeinen en deze te erkennen in de beoordeling, kunnen leerlingen worden gestimuleerd om te blijven groeien.
Tip 3: Visualiseren
Tip 8: Geef effectieve feedback
Visualisatie is cruciaal voor het begrip van taal, vooral voor taalzwakke leerlingen. Het gebruik van afbeeldingen, schema's en pictogrammen kan de lesstructuur verhelderen en het begrip van de leerlingen vergroten. Het brengt niet alleen structuur en rust in de les, maar maakt instructies ook toegankelijker voor alle leerlingen.
Feedback is essentieel voor de ontwikkeling van taalvaardigheden. Het is belangrijk om specifieke fouten te benoemen en concrete oplossingen aan te bieden, zodat leerlingen hun fouten kunnen corrigeren en hun vaardigheden kunnen verbeteren.
Tip 4: Bied hulpmiddelen aan
Tip 9: Werk samen
Het aanbieden van hulpmiddelen zoals stappenplannen, instructiekaarten en schrijfkaders kan taalzwakke leerlingen ondersteunen bij het ontwikkelen van hun taalvaardigheden. Het is belangrijk om verder te kijken dan traditionele woordenboeken en leerlingen praktische tools te bieden om hun vaardigheden te verbeteren.
Taalachterstand beperkt zich niet tot de lessen Nederlands, daarom is samenwerking met collega's van andere vakken essentieel. Door informatie en ervaringen uit te wisselen, kunnen docenten een breder inzicht krijgen in de problematiek en effectievere ondersteuning bieden aan taalzwakke leerlingen.
Tip 5: Differentieer
Tip 10: Wees geduldig
Differentiatie hoeft geen extra werk te betekenen, maar kan worden bereikt door kleine aanpassingen. Door bijvoorbeeld leesteksten vooraf mee te geven of alternatieve boeken aan te bieden, kunnen taalzwakke leerlingen beter worden ondersteund zonder dat dit ten koste gaat van de rest van de klas.
Misschien nog de belangrijkste tip van allemaal. Het leren van een nieuwe taal vergt tijd en inspanning, vooral voor leerlingen die thuis een andere taal spreken of uit een taalarme omgeving komen. Het is dus belangrijk om geduldig te zijn, kleine successen te erkennen en leerlingen te belonen voor hun inspanningen.
Het ondersteunen van taalzwakke leerlingen vereist dus een flexibele en creatieve aanpak, waarbij rekening wordt gehouden met de individuele behoeften en omstandigheden van de leerlingen.
Naast het feit dat de tips mij relevant en nuttig lijken, moet ik toegeven dat ik ook nog een andere, minder objectieve, reden heb voor het kiezen van dit artikel. Tijdens het zoeken naar een krantenknipsel in vaktijdschriften kwam de naam van de auteur, Tamara Stojakovic, mij namelijk enorm bekend voor. Mevrouw Stojakovic is leerkracht Nederlands en Engels in het Atheneum MXM in Merksem, en laat dat toch toevallig de school zijn waar ik zelf mijn laatste vier jaar van het secundair onderwijs gespendeerd heb. Ik heb zelf ook een aantal jaar les gehad van Tamara voor het vak Nederlands, en herinner mij haar als een motiverende en opgewekte docent. Een aantal jaar geleden werd ze blijkbaar ook verkozen tot ‘Meest inspirerende leerkracht Nederlands’, en dat verbaasd mij niets.
Klik hier voor het artikel over 'De meest inspirerende leerkracht Nederlands’:
Reactie plaatsen
Reacties